Bij het implementeren van een energie-initiatief in een wijk krijgt een gemeente regelmatig met weerstand van burgers te maken. De reden? Grote kans dat er een gebrek aan sociale draagvlak is voor het initiatief omdat er bij de implementatie geen rekening is gehouden met de bewoners van die wijk. Kathelijne Bouw, promovendus bij EnTranCe, ontwikkelde een tool waarmee een sociaal wijkprofiel gemaakt kan worden om gemeenten met deze uitdaging te helpen.
“Met de sociale vingerafdruk-tool kunnen we een beeld schetsen van hoe een wijk er sociaal gezien uitziet. Wie wonen er in een wijk? Wat vinden zij van bepaalde ontwikkelingen? En wat zijn hun wensen en voorkeuren? Pas als je weet met wie je te maken hebt, dan kun je een participatiestrategie ontwikkelen die effectief is voor de betreffende wijk” legt Bouw uit. De tool bestaat uit een vragenlijst die ingevuld kan worden voor een specifieke buurt. De uitkomsten worden gevisualiseerd in een grafiek die inzicht geeft in het sociale karakter van een wijk. “We hebben inmiddels zes wijken in kaart gebracht en in één grafiek geplot, zodat we de wijken goed met elkaar konden vergelijken. Opvallend was dat er duidelijke verschillen te zien waren tussen de onderzochte wijken. Een heel mooi eerste resultaat, want we kunnen op basis van die data nu al enkele conclusies trekken”.
Een gestandaardiseerde maatwerk-aanpak
Kathelijne legt uit dat een belangrijke conclusie uit hun onderzoek is dat sociale cohesie een grote rol speelt bij bottom-up initiatieven. Wanneer er in een buurt sprake is van een sterke sociale cohesie, zijn dergelijke initiatieven vaak succesvoller. Dit betekent dat sociale cohesie een positief effect heeft op het succesvol implementeren van initiatieven. Er zijn meer factoren geïdentificeerd die voorspellende waarde hebben, zoals het vertrouwen dat de buurt in de gemeente heeft. Dit impliceert dat het niet verstandig is om de gemeente een project te laten leiden en de communicatie met bewoners te laten verzorgen als blijkt dat er weinig vertrouwen is in de gemeente. “Hoewel dit logisch lijkt, gaat het in de praktijk nog vaak fout. Zo werd bijvoorbeeld in een wijk waar mensen weinig te besteden hebben en het gevoel hebben geen controle te hebben, een project bedacht waarbij bewoners hun eigen huizen moesten verduurzamen en renoveren. Het project was geen succes. Het is daarom belangrijk om projectplannen goed af te stemmen op de buurt. Het lastige is dat participatie altijd maatwerk is en dit vraagt veel resources van gemeenten. Onze tool helpt gemeenten om op een gestandaardiseerde manier toch enigszins maatwerk te kunnen leveren.”
De tool is ontwikkeld binnen het lectoraat Communication, Behaviour and the Sustainable Society in samenwerking met onderzoekers en studenten. Kathelijne Bouw heeft aanvullende artikelen gepubliceerd over het ontwikkelproces van de tool. Studenten hebben bijgedragen aan het onderzoek door onder andere enquêtes af te nemen in de betrokken buurten. De ontwikkeling van de tool is dan ook een mooi voorbeeld van de verbinding die EnTranCe legt tussen onderwijs en onderzoek. De tool wordt de komende jaren verder geoptimaliseerd, zodat gemeenten uiteindelijk hun eigen sociaal wijkprofiel kunnen maken.
