Projecten Bewonersonderzoek energietransitie Schiermonnikoog

Bewonersonderzoek energietransitie Schiermonnikoog

Bevolkingsonderzoek d.m.v. de Social Fingerprint-aanpak.

Gemeente Schiermonnikoog wil zo snel mogelijk toewerken naar een CO2-neutrale energievoorziening. De uitgangspunten hierbij zijn: respectvol naar de ruimtelijke en ecologische kwaliteiten van het eiland, zelfvoorzienend, een democratische en circulaire energie-economie waar alle eilanders economisch baat bij hebben en geen belemmering vormen voor toekomstige maatregelen. Entrance heeft in dit kader een bewonersonderzoek uitgevoerd.

Onderzoek

Het lectoraat Communication, Behaviour and Sustainable Society (CBSS) heeft onderzoek uitgevoerd in de wijk Nieuw Dokkum op Schiermonnikoog. De gemeente had al drie mogelijke scenario’s uitgewerkt voor de warmtetransitie in de wijk Nieuw Dokkum op Schiermonnikoog: een warmtenet, lucht-waterwarmtepompen en PVT-warmtepomppanelen. Dit was een wens vanuit het Programma Aardgasvrije wijken. Het doel van de transitie was om de hele wijk vanaf 2028 te verwarmen zonder aardgas.

De onderzoeksvragen waren: ‘Op welke wijze kunnen participatiestrategieën worden vormgegeven om
bewoners van Nieuw Dokkum te Schiermonnikoog op een passende wijze bij de (implementatie van)
plannen voor een aardgasvrij eiland te betrekken?’ en ‘Wat vinden de bewoners van de drie
geselecteerde technologieën om de buurt Nieuw Dokkum op een duurzame manier te verwarmen?’.
Door middel van interviews, deurgesprekken en uitgebreid vragenlijstonderzoek werd er antwoord
op deze vragen gegeven.

Social Fingerprint

De Social Fingerprint-aanpak is toegepast om onderzoek te doen in het hele dorp. Met deze methode kun je door middel van een stakeholderanalyse en een bewonersonderzoek in kaart brengen wie er in de buurt woont, welke partijen er actief zijn (bijvoorbeeld een buurtvereniging, sociale instelling, enzovoorts) en hoe de verschillende partijen tegenover elkaar, de omgeving en de energietransitie staan. Zo ontstaat de Social Fingerprint, oftewel de sociale vingerafdruk, van de wijk. Deze tool is ontwikkeld binnen de leeropdracht Duurzaam Gedrag van het lectoraat CBSS.

Er is met stakeholders gesproken en een vragenlijst opgesteld en afgenomen. Zo heeft de gemeente inzicht gekregen in de aanwezige kennis en de houding ten opzichte van de energietransitie.

Informed Choice Questionnaire (ICQ)

Vervolgens is er gebruik gemaakt van de ICQ-methode. Met deze methode wordt veel informatie gegeven over de verschillende opties. Er wordt uitgebreid uitleg gegeven over wat een optie inhoudt, denk aan wat het kost, of er overlast mee gepaard gaat, wat het voor individuele huishoudens betekent. Op basis van dit onderzoek viel de lucht-waterwarmtepomp af. De overgebleven scenario’s hadden vergelijkbare resultaten, maar bewoners hadden een lichte voorkeur voor een warmtepomp. Op basis van de Social Fingerprint en ICQ heeft de gemeente Schiermonnikoog uiteindelijk gekozen voor de implementatie van een warmtepomp met aansluiting op het warmtenet.

Aanbevelingen

Naar aanleiding van de Social Fingerprint en ICQ heeft het onderzoeksteam een viertal aanbevelingen aan de gemeente gedaan:

1. Het vergroten van de betrokkenheid: Uit het onderzoek bleek dat de participatie nog niet hoog genoeg was, omdat inwoners het project als ‘van bovenaf’ beschouwden. Aanbevolen is om het dialoog met de inwoner meer aan te gaan.

2. Het bouwen aan vertrouwen: Gebruik als gemeente duidelijke, transparante communicatie en doe wat je zegt. Plan de tijd om inwoners goed te informeren en gun hen de tijd om dit te verwerken en een mening te vormen.

3. Een maatwerkaanpak richting verschillende groepen: Eilanders hebben een sterke hang naar autonomie en zelfvoorzienendheid met een hoge sociale cohesie. Toch is er ook een groot onderscheid tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Stem de communicatie af op de verschillende groepen.

4. Sluit in het vervolg aan bij de bewoners: Neem de bewoner als uitgangspunt.